Μετά το μπλακ άουτ, ανοίγει η συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια στην Ισπανία
Το μπλακ άουτ που έπληξε την Ιβηρική Χερσόνησο στις 28 Απριλίου έχει αναζωπυρώσει τη συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια στην Ισπανία και το σχέδιο της χώρας να παροπλίσει σταδιακά τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Καθώς οι πολίτες περιμένουν ακόμη απαντήσεις για τα αίτια της ιστορικής διακοπής ρεύματος, που διατάραξε βίαια την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων, κάποιοι αμφισβητούν τη σκοπιμότητα του παροπλισμού πυρηνικών αντιδραστήρων. Κι αυτό γιατί παρέχουν μια σταθερή, αν και αμφιλεγόμενη, μορφή ενέργειας σε σύγκριση με τις ανανεώσιμες πηγές, που μπορεί να αποβούν λιγότερο αξιόπιστες.
Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ απορρίπτει τις σχετικές επικρίσεις, ζητώντας υπομονή, καθώς οι ειδικοί διερευνούν το συμβάν, ενώ διαμηνύει προς κάθε κατεύθυνση ότι η κυβέρνησή του δεν θα «παρεκκλίνει ούτε ένα χιλιοστό» από τα σχέδια ενεργειακής μετάβασης. Η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τη Διεθνή Ενωση Ενέργειας και πολλές χώρες τη θεωρούν κρίσιμη για την επίτευξη των στόχων τους για μηδενικές εκπομπές. Αλλά ενώ οι πυρηνικοί αντιδραστήρες δεν εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη, παράγουν ραδιενεργά απόβλητα, που ακόμη και οι προηγμένες οικονομίες δυσκολεύονται να απορρίψουν.
Η Ισπανία ειδικότερα παρήγαγε σχεδόν το 57% της ηλεκτρικής της ενέργειας το 2024 από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η αιολική, η υδροηλεκτρική και η ηλιακή, σύμφωνα με τη Red Eléctrica που διαχειρίζεται το ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας. Περίπου το 20% προήλθε από πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής.
Το 2019 η κυβέρνηση Σάντσεθ ενέκρινε ένα σχέδιο για τον παροπλισμό των πυρηνικών αντιδραστήρων που είχαν απομείνει στη χώρα μεταξύ 2027 και 2035, καθώς επεκτείνει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Μαδρίτη στοχεύει να παράγει το 81% της ηλεκτρικής της ενέργειας έως το 2030 από ΑΠΕ.
Το μπλακ άουτ έθεσε ωστόσο ερωτήματα για τις τεχνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας που λειτουργούν με υψηλά επίπεδα ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η ηλιακή και η αιολική ενέργεια παρείχαν περίπου το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο λίγες στιγμές πριν η Ισπανία χάσει 15 γιγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας –περίπου το 60% της προσφοράς της– σε μόλις πέντε δευτερόλεπτα.
Τις ημέρες που ακολούθησαν οι αναζητήσεις στο Google για τον όρο «πυρηνική ενέργεια» αυξήθηκαν κατακόρυφα, σύμφωνα με στοιχεία από το Google Trends. Μέσα στο κλίμα αυτό η ισπανική ομάδα λόμπι για την πυρηνική ενέργεια, Foro Nuclear, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να επανεξετάσει το σχέδιό της για τον παροπλισμό των πυρηνικών αντιδραστήρων.
Το βέβαιο είναι πως είναι πολύ νωρίς για να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με τον ρόλο που θα πρέπει να διαδραματίσει η πυρηνική ενέργεια. Στην ομιλία του στο κοινοβούλιο ο Ισπανός πρωθυπουργός δήλωσε ότι δεν υπάρχουν «εμπειρικά στοιχεία» που να δείχνουν ότι η περισσότερη πυρηνική ενέργεια στο δίκτυο θα μπορούσε να είχε αποτρέψει μια διακοπή ρεύματος ή να είχε επιτρέψει στη χώρα να επανέλθει σε λειτουργία ταχύτερα. Στην πραγματικότητα οι τέσσερις πυρηνικές εγκαταστάσεις που ήταν σε λειτουργία στις 28 Απριλίου πριν από τη διακοπή ρεύματος τέθηκαν εκτός λειτουργίας μετά το μπλακ άουτ, στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου έκτακτης ανάγκης για την αποφυγή υπερθέρμανσης.
Η πυρηνική ενέργεια «δεν έχει αποδειχθεί αποτελεσματική λύση σε καταστάσεις όπως αυτή που βιώσαμε στις 28 Απριλίου», είπε και χαρακτήρισε τη συζήτηση γύρω από το σχέδιο σταδιακής κατάργησης της πυρηνικής ενέργειας της κυβέρνησής του «γιγαντιαία χειραγώγηση». Το φυσικό αέριο και η υδροηλεκτρική ενέργεια, καθώς και οι μεταφορές ηλεκτρικής ενέργειας από το Μαρόκο και τη Γαλλία, χρησιμοποιήθηκαν για να επαναφέρουν σε λειτουργία το δίκτυο της χώρας.
