Γλυκά με πετιμέζι: 17 συνταγές, από κουλούρια και κέικ μέχρι μπακλαβά και κιουνεφέ

Φόρτωση Text-to-Speech…

Ένας μικρός γλυκός θησαυρός είναι το πετιμέζι.  Γνωστός από πολύ παλιά. Από την αρχαιότητα το γλεύκος, ο μούστος, έβραζε μέχρι να πήξει και να γίνει παχύρρευστος σαν μέλι – τότε λεγόταν «έψημα» (έψω σημαίνει βράζω). Στην Κύπρο ακόμη και σήμερα έτσι το λένε το πετιμέζι. Και εκεί, όπως και στον ελλαδικό χώρο, από τα ορεινά χωριά μέχρι τα νησιά, πριν διαδοθεί η ζάχαρη και καθώς το μέλι ήταν ακριβό, δεν έλειπε από κανένα σπίτι. Με μούστο από την οικογενειακή παραγωγή έκαναν μεγάλη ποσότητα, για να καλύπτουν τις ανάγκες των πολυμελών οικογενειών, και το φύλασσαν σε πήλινα δοχεία. Πέρα από βάση για τα γλυκά του χειμώνα και γλυκαντική ουσία –το βάζανε στα βραστάρια τους ή στον καφέ– οι μανάδες και οι γιαγιάδες το δίνανε στα παιδιά ή εγγόνια τους αλειμμένο σε ψωμί, για δυναμωτικό, και κάποιες φορές ακόμη και ως φάρμακο: αντί για σιρόπι για το βήχα λόγου χάρη.

Είτε το φτιάξουμε μόνοι μας, είτε το αγοράσουμε, με το πετιμέζι μπορούμε να κάνουμε πολλά. Δίνει χαρακτήρα, βαθιά και μεστή γεύση και αρώματα σε διάφορα γλυκά που γεννήθηκαν σε περιοχές με αμπελουργία, όπως τα μουστοκούλουρα, οι μουσταλευριές και οι πετιμεζόπιτες. Μπαίνει σε ανεβατά κουλούρια, σε ρετσέλια (κάτι ανάμεσα σε μαρμελάδα και γλυκό του κουταλιού), σε παστέλια, σε κέικ και πολλά ακόμη νόστιμα: από το λουκούμι της Τήνου, ένα νηστίσιμο γλυκό με πετιμέζι που μοσχοβολάει κανέλα, λεμόνι και γαρίφαλο και θυμίζει φανουρόπιτα (παρακάτω θα βρείτε τη συνταγή), μέχρι πολίτικες κρέμες με γάλα ή τα κυπριακά δάκτυλα κυριών. Στο ραβανί, στον μπακλαβά και το κιουνεφέ. Συνοδεύει, όπως και το μέλι, τα κερκυραϊκά τζιαλέτια (τηγανίτες με καλαμποκίσιο αλεύρι και σταφίδες) και κάθε λογής τηγανίτες και λουκουμάδες, ενώ είναι ωραιότατο και με γιαούρτι ή παγωτό.

Εδώ έχουμε πολλές συνταγές για να χαρεί κανείς το γλυκόξινο σιρόπι – δώρο της αμπέλου, που αντλούν έμπνευση και από τη λαϊκή ευρηματικότητα και από τις πιο μοντέρνες συνήθειες και ανάγκες. Ούτως ή άλλως το ένα δεν αποκλείει το άλλο: χαρακτηριστικό παράδειγμα ο παραδοσιακός χαλβάς με πετιμέζι, που λέγεται και «χαλβάς των Ταξιαρχών», γιατί φτιαχνόταν από τις ενορίτισσες του ναού Ταξιαρχών στον Βαθύλακκο, η γιορτή των οποίων, στις αρχές Νοεμβρίου, συμπίπτει με το τέλος του τρύγου. Αυτό το ωραίο γλύκισμα, που δεν χρειάζεται ψήσιμο, αφού το αλεύρι που περιέχει καβουρδίζεται στον φούρνο και «ψήνεται», μπορούμε κάλλιστα να το κόψουμε σε μακρόστενα κομμάτια για να φτιάξουμε θρεπτικές και νοστιμότατες μπάρες δημητριακών. Είναι superfood από τα παλιά.