Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώνει προκαταρκτικά ότι το TikTok και η Meta παραβιάζουν τις υποχρεώσεις διαφάνειας που υπέχουν βάσει της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες

Χένα Βίρκουνεν, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος για την Τεχνολογική Κυριαρχία, την Ασφάλεια και τη Δημοκρατία: «Οι δημοκρατίες μας βασίζονται στην εμπιστοσύνη. Αυτό σημαίνει ότι οι πλατφόρμες πρέπει να ενισχύουν τη θέση των χρηστών και των χρηστριών, να σέβονται τα δικαιώματά τους, και να επιτρέπουν τον έλεγχο των δικών τους συστημάτων. Και σύμφωνα με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, αυτό δεν είναι προαιρετικό — είναι υποχρέωση. Με τις σημερινές μας ενέργειες εκδώσαμε τα προκαταρκτικά μας πορίσματα όσον αφορά την πρόσβαση των ερευνητών σε δεδομένα για τέσσερις πλατφόρμες. Φροντίζουμε οι πλατφόρμες να είναι υπόλογες για τις υπηρεσίες τους, όπως προβλέπει το δίκαιο της ΕΕ, απέναντι στους χρήστες και απέναντι στην κοινωνία.» 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπίστωσε προκαταρκτικά ότι τόσο το TikTok όσο και η Meta παρέβησαν την υποχρέωσή τους να παρέχουν στους ερευνητές επαρκή πρόσβαση σε δημόσια δεδομένα βάσει της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA). Η Επιτροπή διαπίστωσε επίσης προκαταρκτικά ότι η Meta, τόσο για το Instagram όσο και για το Facebook, παρέβη τις υποχρεώσεις της να παρέχει στους χρήστες απλούς μηχανισμούς για την κοινοποίηση παράνομου περιεχομένου, καθώς και να τους επιτρέπει να προσβάλλουν αποτελεσματικά τις αποφάσεις ελέγχου περιεχομένου.

Πρόσβαση των ερευνητών σε δεδομένα

Τα προκαταρκτικά πορίσματα της Επιτροπής δείχνουν ότι το Facebook, το Instagram και το TikTok ενδέχεται να έχουν θέσει σε εφαρμογή επαχθείς διαδικασίες και εργαλεία για τους ερευνητές ώστε να ζητούν πρόσβαση σε δημόσια δεδομένα. Αυτό συχνά τους αφήνει με μερικά ή αναξιόπιστα δεδομένα, επηρεάζοντας την ικανότητά τους να διεξάγουν έρευνα, όπως το αν οι χρήστες, συμπεριλαμβανομένων των ανηλίκων, εκτίθενται σε παράνομο ή επιβλαβές περιεχόμενο.

Η παροχή στους ερευνητές πρόσβασης στα δεδομένα των πλατφορμών αποτελεί ουσιαστική υποχρέωση διαφάνειας στο πλαίσιο της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, καθώς παρέχει δημόσιο έλεγχο σχετικά με τον δυνητικό αντίκτυπο των πλατφορμών στη σωματική και ψυχική μας υγεία.

Μηχανισμοί ανακοίνωσης και δράσης

Όσον αφορά τη Meta, ούτε το Facebook ούτε το Instagram φαίνεται να παρέχουν έναν φιλικό προς τον χρήστη και εύκολα προσβάσιμο μηχανισμό «ανακοίνωσης και δράσης» ώστε οι χρήστες να επισημαίνουν παράνομο περιεχόμενο, όπως υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και τρομοκρατικό περιεχόμενο.  Οι μηχανισμοί που εφαρμόζει επί του παρόντος η Meta φαίνεται να επιβάλλουν διάφορα περιττά βήματα και πρόσθετες απαιτήσεις στους χρήστες. Επιπλέον, τόσο το Facebook όσο και το Instagram φαίνεται να χρησιμοποιούν τα λεγόμενα «σκοτεινά μοτίβα» ή παραπλανητικά σχέδια διεπαφής, όσον αφορά τους μηχανισμούς «ανακοίνωσης και δράσης».

Τέτοιες πρακτικές μπορεί να είναι συγκεχυμένες και αποτρεπτικές. Ως εκ τούτου, οι μηχανισμοί της Meta για την επισήμανση και την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου ενδέχεται να είναι αναποτελεσματικοί. Στο πλαίσιο της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, οι μηχανισμοί «ανακοίνωσης και δράσης» είναι καίριας σημασίας για να μπορούν οι χρήστες της ΕΕ και οι αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου να ενημερώνουν τις επιγραμμικές πλατφόρμες ότι ορισμένο περιεχόμενο δεν συμμορφώνεται με την ενωσιακή ή την εθνική νομοθεσία. Οι επιγραμμικές πλατφόρμες δεν επωφελούνται από την απαλλαγή από την ευθύνη της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες σε περιπτώσεις στις οποίες δεν ενήργησαν ταχέως αφού ενημερώθηκαν για την παρουσία παράνομου περιεχομένου στις υπηρεσίες τους.

Προσφυγές για έλεγχο περιεχομένου

Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες παρέχει επίσης στους χρήστες στην ΕΕ το δικαίωμα να προσβάλλουν αποφάσεις ελέγχου περιεχομένου όταν οι πλατφόρμες αφαιρούν το περιεχόμενό τους ή αναστέλλουν τους λογαριασμούς τους. Στο παρόν στάδιο, οι μηχανισμοί προσφυγής κατά αποφάσεων τόσο του Facebook όσο και του Instagram δεν φαίνεται να επιτρέπουν στους χρήστες να παρέχουν εξηγήσεις ή αποδεικτικά στοιχεία για την τεκμηρίωση των προσφυγών τους. Αυτό καθιστά δύσκολο για τους χρήστες στην ΕΕ να εξηγήσουν περαιτέρω τους λόγους για τους οποίους διαφωνούν με την απόφαση της Meta σχετικά με το περιεχόμενο, περιορίζοντας την αποτελεσματικότητα του μηχανισμού προσφυγών.

Οι απόψεις της Επιτροπής σχετικά με το εργαλείο υποβολής εκθέσεων της Meta, τα σκοτεινά μοτίβα και τον μηχανισμό υποβολής καταγγελιών βασίζονται σε διεξοδική έρευνα, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με την Coimisiún na Meán, ιρλανδή συντονίστρια ψηφιακών υπηρεσιών.

Πρόκειται για προκαταρκτικά πορίσματα που δεν προδικάζουν το αποτέλεσμα της έρευνας.

Επόμενα βήματα

Το Facebook, το Instagram και το TikTok έχουν πλέον τη δυνατότητα να εξετάσουν τα έγγραφα που περιέχονται στους φακέλους έρευνας της Επιτροπής και να απαντήσουν γραπτώς στα προκαταρκτικά πορίσματα της Επιτροπής. Οι πλατφόρμες μπορούν να λάβουν μέτρα για την αποκατάσταση των παραβιάσεων. Παράλληλα, θα ζητηθεί η γνώμη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ψηφιακών Υπηρεσιών.

Εάν οι απόψεις της Επιτροπής επιβεβαιωθούν τελικά, η Επιτροπή μπορεί να εκδώσει απόφαση μη συμμόρφωσης, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην επιβολή προστίμου ύψους έως και 6 % του συνολικού παγκόσμιου ετήσιου κύκλου εργασιών του παρόχου. Η Επιτροπή μπορεί επίσης να επιβάλει περιοδικές χρηματικές ποινές για να υποχρεώσει μια πλατφόρμα να συμμορφωθεί.

Νέες δυνατότητες για τους ερευνητές θα ανοίξουν στις 29 Οκτωβρίου 2025, καθώς θα τεθεί σε ισχύ η κατ’ εξουσιοδότηση πράξη για την πρόσβαση σε δεδομένα. Η πράξη αυτή θα παρέχει πρόσβαση σε μη δημόσια δεδομένα από πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης, με στόχο την ενίσχυση της λογοδοσίας τους και τον εντοπισμό πιθανών κινδύνων που προκύπτουν από τις δραστηριότητές τους.

Ιστορικό

Τα προκαταρκτικά πορίσματα της Επιτροπής αποτελούν μέρος της επίσημης διαδικασίας που κίνησε η Επιτροπή στη Meta, καθώς και της επίσημης διαδικασίας για τη διερεύνηση του TikTok, στο πλαίσιο της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Η Επιτροπή συνεχίζει την έρευνά της σχετικά με άλλες πιθανές παραβάσεις που αποτελούν μέρος αυτών των εν εξελίξει διαδικασιών. Οι εν λόγω επίσημες διαδικασίες στο πλαίσιο της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες διαφέρουν από τις εν εξελίξει έρευνες κατά του Facebook, του Instagram και του TikTok σχετικά με τη συμμόρφωση με άλλη σχετική νομοθεσία της ΕΕ.