Κρεμλίνο: «Ο Χοντορκόφσκι σχεδίαζε πραξικόπημα» – Στο στόχαστρο οι εξόριστοι αντίπαλοι του Πούτιν
Οι ρωσικές αρχές άνοιξαν νέα ποινική υπόθεση κατά του Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, πρώην επικεφαλής της πετρελαϊκής Yukos και γνωστού επικριτή του Κρεμλίνου, κατηγορώντας τον ότι σχεδίαζε την ανατροπή του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας (FSB) τον τοποθετεί ως επικεφαλής ομάδας 23 εξόριστων πολιτικών, επιχειρηματιών και ακτιβιστών, τους οποίους χαρακτηρίζει «συνωμότες» και υποστηρικτές ουκρανικών ένοπλων ομάδων.
Σύμφωνα με την FSB, τα μέλη της λεγόμενης τρομοκρατικής οργάνωσης συνδέονται με την Επιτροπή κατά του Πολέμου, έναν συνασπισμό της ρωσικής αντιπολίτευσης στο εξωτερικό που δημιουργήθηκε τον Φεβρουάριο του 2022, λίγο μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία.
Η ρωσική υπηρεσία ασφαλείας υποστηρίζει ότι η επιτροπή υπέγραψε τη Διακήρυξη του Βερολίνου το 2023 με αίτημα την απομάκρυνση της σημερινής ρωσικής ηγεσίας και ότι έχει εμπλακεί σε επαφές με το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Πολιτικό μήνυμα με διεθνή στόχευση
Η υπόθεση σηματοδοτεί, σύμφωνα με το ρεπορτάζ των Financial Times, μια νέα φάση στην καταστολή των εξόριστων επικριτών του Κρεμλίνου, παρά τους ισχυρισμούς της ρωσικής ηγεσίας ότι η αντιπολίτευση στο εξωτερικό δεν έχει απήχηση.
Το γεγονός ότι το κατηγορητήριο εστιάζει και στη δημιουργία πλατφόρμας διαλόγου από το Συμβούλιο της Ευρώπης με ρωσικές δημοκρατικές δυνάμεις στην εξορία υποδηλώνει τον εκνευρισμό της Μόσχας απέναντι σε κάθε ενδεχόμενο θεσμικής αναγνώρισης των αντιπάλων της.
Ο Χοντορκόφσκι χαρακτήρισε τις κατηγορίες «παράλογες» και δήλωσε ότι η κίνηση του Κρεμλίνου εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια εκφοβισμού.
«Ο Πούτιν είναι εξαιρετικά ευαίσθητος στην εμφάνιση αντιπολεμικών, δημοκρατικών ρωσικών εκπροσωπήσεων στο εξωτερικό», δήλωσε και πρόσθεσε: «Το Κρεμλίνο αντιλαμβάνεται ότι αυτού του είδους η νομιμοποίηση μπορεί να εξελιχθεί σε σημαντικό πολιτικό παράγοντα, ιδίως σε περίπτωση αιφνίδιας μεταβίβασης της εξουσίας».
Η FSB υποστηρίζει ότι ο Χοντορκόφσκι παρουσίασε την πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης ως «συντακτική συνέλευση για μεταβατική περίοδο» και εναλλακτική στις θεσμικές δομές της Ρωσίας.
Επιπλέον, κατηγορεί την Επιτροπή κατά του Πολέμου ότι χρηματοδοτεί και στρατολογεί μέλη ουκρανικών εθνικιστικών ένοπλων ομάδων με στόχο την κατάληψη της εξουσίας με τη βία – ισχυρισμοί που ο ίδιος ο Χοντορκόφσκι διέψευσε με ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ.
«Συγγνώμη, αλλά όχι. Ανθρωπιστική βοήθεια – ναι», έγραψε.
Κατηγορίες για τρομοκρατία με ποινή ισόβιας κάθειρξης
Ο Χοντορκόφσκι αντιμετωπίζει και ξεχωριστή κατηγορία για «δημόσια υποκίνηση σε τρομοκρατία», που μπορεί να επισύρει ισόβια κάθειρξη αν εκδοθεί και καταδικαστεί.
Είχε φυλακιστεί επί δέκα χρόνια στη Σιβηρία για οικονομικά εγκλήματα που ευρέως θεωρήθηκαν πολιτικά υποκινούμενα. Ο Πούτιν τον είχε αποφυλακίσει με χάρη το 2013 και έκτοτε ζει στο Λονδίνο.
Στη λίστα των προσώπων που περιλαμβάνονται στην υπόθεση βρίσκονται επίσης ο πρώην πρωθυπουργός Μιχαήλ Κασιάνοφ, ο γκρανμέτρ Γκάρι Κασπάροφ και ο Βλαντίμιρ Καρα-Μούρζα, ο οποίος είχε αφεθεί ελεύθερος πέρυσι έπειτα από ανταλλαγή κρατουμένων με τις ΗΠΑ και ευρωπαϊκές χώρες.
Επίσης, αναφέρονται ο επιχειρηματίας Γεβγκένι Τσιτσβάρκιν, πρώην ιδιοκτήτης μεγάλης αλυσίδας ηλεκτρονικών ειδών, που σήμερα διατηρεί πολυτελές κατάστημα οίνου στο Mayfair του Λονδίνου, και ο Μιχαήλ Κοκορίτς, συνιδρυτής των διαστημικών εταιρειών Momentus (Nasdaq) και Destinus (Ελβετία).
Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει θέσει ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή στη νέα πλατφόρμα την αναγνώριση της κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, ενώ οι συμμετέχοντες πρέπει να διακρίνονται για «υψηλό ηθικό κύρος».
Η Ρωσία είχε αποχωρήσει από το Συμβούλιο το 2022 υπό την απειλή αποβολής λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.
Τι πυροδότησε την αντίδραση της Μόσχας
Oταν η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE) αποφάσισε στις αρχές Οκτωβρίου να δημιουργήσει μια «πλατφόρμα διαλόγου» με εξόριστους αντιπάλους του Πούτιν, η κίνηση πέρασε σχεδόν απαρατήρητη από τα διεθνή μέσα.
Oχι όμως και από τη ρωσική υπηρεσία ασφαλείας FSB, που την επόμενη κιόλας εβδομάδα άνοιξε ποινική έρευνα για 23 Ρώσους εξόριστους, κατηγορώντας τους για σύσταση τρομοκρατικής οργάνωσης με στόχο την ανατροπή της εξουσίας.
Η κίνηση αυτή αποτέλεσε προειδοποίηση προς τη ρωσική αντιπολίτευση, αλλά ταυτόχρονα λειτούργησε ως αθέλητη διαφήμιση για την πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία προσφέρει στους αντικαθεστωτικούς τη δυνατότητα να επιδείξουν ενότητα και πολιτικό βάρος.
Η Μόσχα μπορεί δημοσίως να απορρίπτει τους εξόριστους επικριτές ως αμελητέους, αλλά η αντίδραση της FSB δείχνει ότι παρακολουθεί στενά τις κινήσεις τους και αντιδρά έντονα σε κάθε δυτική προσπάθεια να τους αποδοθεί θεσμική αναγνώριση.
Ο Χοντορκόφσκι στο επίκεντρο
Ως «εγκέφαλος» κατονομάστηκε από τις ρωσικές αρχές ο πρώην μεγιστάνας πετρελαίου Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ο οποίος είχε δηλώσει ότι θα ήθελε να συμμετάσχει στη νέα πλατφόρμα του PACE.
Ο ίδιος διέψευσε τις κατηγορίες και έκανε λόγο για πανικό στο Κρεμλίνο απέναντι στην πιθανότητα να αναδυθεί ένας συντονισμένος φορέας αντιπολίτευσης με προοπτική εναλλακτικής νομιμοποίησης.
«Ο βασικός κίνδυνος για το Κρεμλίνο και για τον ίδιο τον Πούτιν είναι ακριβώς αυτός: ότι σε περίπτωση μεταβίβασης της εξουσίας, αυτή η ομάδα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς για την επόμενη μέρα», δήλωσε στο Reuters.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, είπε ότι «υπάρχουν εχθροί της χώρας στο εσωτερικό και στο εξωτερικό» και ότι οι ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα.
Διχασμένη αντιπολίτευση
Παρά την προσπάθεια ενοποίησης των εξόριστων δυνάμεων, η αντιπολίτευση παραμένει κατακερματισμένη. Η επιλογή των προσώπων που θα συμμετάσχουν στην πλατφόρμα του PACE αναμένεται να είναι δύσκολη, λόγω των εντάσεων μεταξύ του Χοντορκόφσκι και του Ιδρύματος Καταπολέμησης της Διαφθοράς (FBK) του Αλεξέι Ναβάλνι.
Ο Χοντορκόφσκι δήλωσε ότι θεωρεί το FBK σύμμαχο, παρά τις διαφορές τους, και ότι θα καλωσόριζε τη συμμετοχή του. Από την πλευρά του, ο διευθυντής του FBK Λεονίντ Βολκόφ δήλωσε στο Reuters ότι είναι νωρίς για να αποφασιστεί η συμμετοχή και ότι η επιλογή των προσώπων θα αξιολογηθεί όταν γίνει.
Ο Βολκόφ αρνήθηκε ότι το FBK προκαλεί διχασμό στην αντιπολίτευση και επανέφερε παλαιότερη καταγγελία ότι συνεργάτης του Χοντορκόφσκι είχε διατάξει επιθέσεις κατά ακτιβιστών του FBK – κατηγορία που το επιτελείο του Χοντορκόφσκι έχει αρνηθεί.
Η πολιτική επιστήμονας Εκατερίνα Σούλμαν, που επίσης βρίσκεται στο στόχαστρο της FSB, σχολίασε ότι η επιλογή του Χοντορκόφσκι ως «εγκέφαλου» της συνωμοσίας αποτυπώνει περισσότερο τη νοοτροπία των ρωσικών υπηρεσιών παρά την πραγματικότητα.
«Η FSB σκέφτεται απλοϊκά: παντού χρειάζεται έναν αρχηγό. Στον μαγικό τους κόσμο, τα πάντα έχουν χορηγό», δήλωσε στον σταθμό Echo Moskvy. «Η εικόνα είναι ξεκάθαρη: έχουμε έναν φυγά μεγιστάνα – ας τον στοχοποιήσουμε».
Πηγή: FT, Reuters
