Ντόπινγκ: Τα «φιλιά της ατυχίας» δεν αθωώνουν πλέον τους αθλητές

Φόρτωση Text-to-Speech…

Ο εκπρόσωπος της Βενεζουέλας στο επαγγελματικό τένις, Γκονσάλο Ολιβέιρα, τιμωρήθηκε με τετραετή αποκλεισμό από τη Διεθνή Υπηρεσία Ακεραιότητας του Αθλήματος (ITIA), έπειτα από θετικό δείγμα σε μεθαμφεταμίνη.

Ο 30χρονος αθλητής είχε υποστηρίξει ότι η απαγορευμένη ουσία βρέθηκε στον οργανισμό του έπειτα από… ένα φιλί, μια τακτική άλλοθι, την οποία χρησιμοποίησαν στο παρελθόν πολλοί αθλητές προκειμένου να γλιτώσουν μία ποινή.

Ο Ολιβέιρα, ο οποίος γεννήθηκε στην Πορτογαλία αλλά αγωνίζεται με τα χρώματα της Βενεζουέλας, είχε τεθεί σε προσωρινό αποκλεισμό τον Ιανουάριο του 2025, ύστερα από θετικό έλεγχο στο τουρνουά ATP Challenger του Μανσανίγιο, στο Μεξικό, στα τέλη του 2024. Τόσο το δείγμα Α όσο και το δείγμα Β επιβεβαίωσαν την παρουσία του διεγερτικού.

Ο ίδιος αρνήθηκε ότι έκανε χρήση και προσέφυγε ενώπιον ανεξάρτητου δικαστηρίου, το οποίο ωστόσο αποφάνθηκε πως ο αθλητής απέτυχε να αποδείξει ότι η ανίχνευση της ουσίας ήταν ακούσια.

Στην υπερασπιστική του γραμμή, ο Ολιβέιρα ισχυρίστηκε ότι η ουσία ενδέχεται να μεταφέρθηκε στον οργανισμό του μέσω φιλιού ή περιβαλλοντικής έκθεσης. Ομως, η επιτροπή έκρινε ότι δεν παρουσίασε καμία σαφή ή πειστική απόδειξη που να στηρίζει τους ισχυρισμούς του, απορρίπτοντας έτσι την εκδοχή της τυχαίας επιμόλυνσης.

Η απόφαση προβλέπει ότι η τετραετής περίοδος αποκλεισμού θα υπολογιστεί αναδρομικά, καλύπτοντας το διάστημα της προσωρινής τιμωρίας του, και θα λήξει στις 16 Ιανουαρίου 2029. Μέχρι τότε, ο Ολιβέιρα δεν επιτρέπεται να αγωνιστεί, να προπονήσει ή να παρευρεθεί σε οποιαδήποτε διοργάνωση υπό την αιγίδα οργανισμών-μελών της ITIA, όπως η ATP, WTA, ITF, των τεσσάρων Grand Slam και των εθνικών ομοσπονδιών. Παράλληλα, διαγράφονται όλα τα αποτελέσματα, βαθμοί και χρηματικά έπαθλα που είχε αποκομίσει από την ημερομηνία του θετικού τεστ έως τον προσωρινό αποκλεισμό.

Ο αριστερόχειρας Πορτογάλος είχε φτάσει μέχρι το Νο 77 στον κόσμο στο διπλό το 2020 και το Νο 200 στο μονό το 2017. Παρά τη σημαντική πορεία του στα Challenger και τις διεθνείς διοργανώσεις, η υπόθεση αυτή ενδέχεται να σημάνει πρόωρο τέλος στην καριέρα του.

Το «φιλί» που δεν έπεισε

Η υπόθεση του Ολιβέιρα προκάλεσε εύλογες συγκρίσεις με μία από τις πιο παράδοξες υποθέσεις στην ιστορία του τένις. Το 2009, ο Γάλλος τενίστας Ρισάρ Γκασκέ είχε καταφέρει να απαλλαγεί έπειτα από θετικό τεστ για κοκαΐνη, πείθοντας το δικαστήριο ότι η ουσία προήλθε από ένα φιλί με γυναίκα σε νυχτερινό κέντρο. Τότε, η επιτροπή αποδέχθηκε τον ισχυρισμό του, χαρακτηρίζοντας το περιστατικό «εξαιρετικά ασυνήθιστο και μάλλον μοναδικό».

Το δείγμα του αποκάλυψε ίχνη της ουσίας, σε εξαιρετικά μικρή ποσότητα, αλλά αρκετή ώστε να παραβιάζει τον Κώδικα Αντιντόπινγκ της WADA.

Η είδηση προκάλεσε σοκ στον κόσμο του τένις. Ο Γκασκέ θεωρούνταν ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα της γενιάς του, με συμμετοχή στο Davis Cup, νίκες απέναντι σε κορυφαίους παίκτες και εικόνα «καθωσπρέπει» αθλητή, μακριά από σκάνδαλα.

Σύμφωνα με την κατάθεσή του, ο Γκασκέ είχε βρεθεί σε νυχτερινό κλαμπ του Μαϊάμι, όπου γνώρισε μια γυναίκα ονόματι Πάμελα, με την οποία αντάλλαξε πολλά φιλιά. Λίγες ώρες αργότερα, υπεβλήθη σε έλεγχο, ο οποίος έδειξε ελάχιστα ίχνη κοκαΐνης, σε ποσοστό μόλις 1,4 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο αίματος, ποσότητα που θεωρήθηκε «σχεδόν μη ανιχνεύσιμη».

Η υπεράσπισή του παρουσίασε ιατρικά και τοξικολογικά στοιχεία που υποστήριζαν ότι τέτοιο επίπεδο συγκέντρωσης θα μπορούσε πράγματι να προέλθει από έμμεση επαφή, π.χ. από σάλιο κάποιου που είχε κάνει χρήση. Μάλιστα, κατέθεσαν ειδικοί που επιβεβαίωσαν ότι η πιθανότητα, αν και σπάνια, δεν ήταν αδύνατη.

Το Αθλητικό Δικαστήριο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Τένις (ITF) δέχτηκε την εκδοχή του.

Η απόφαση ανέφερε χαρακτηριστικά ότι ο Γκασκέ «δεν κατανάλωσε εν γνώσει του κοκαΐνη» και ότι η ποσότητα που ανιχνεύθηκε ήταν «τόσο μικρή, όσο ένας κόκκος αλατιού». Η επιτροπή αποφάνθηκε ότι δεν υπήρχε καμία ένδειξη εσκεμμένης χρήσης.

Αρχικά, στον τενίστα είχε επιβληθεί προσωρινός αποκλεισμός δύο ετών, όμως η ποινή του ανακλήθηκε πλήρως και του επετράπη να επιστρέψει στα γήπεδα τον Ιούλιο του 2009, δηλαδή μόλις δυόμισι μήνες μετά το συμβάν.

Η υπόθεση προκάλεσε τεράστια συζήτηση στα διεθνή ΜΜΕ. Πολλοί ειδικοί στον χώρο του αντιντόπινγκ θεώρησαν την απόφαση επικίνδυνο προηγούμενο, καθώς άνοιγε τον δρόμο σε αθλητές να επικαλούνται «φιλί» ή «τυχαία έκθεση» ως υπεράσπιση.

Αλλοι, όμως, τόνισαν ότι η υπόθεση του Γκασκέ ήταν πραγματικά μοναδική, λόγω του εξαιρετικά μικρού ποσοστού της ουσίας και της αδιάσειστης φήμης του αθλητή.

Ο ίδιος, πάντως, δήλωσε πως η εμπειρία αυτή τον σημάδεψε βαθιά:
«Ηταν η πιο δύσκολη περίοδος της ζωής μου. Ηξερα ότι ήμουν αθώος, αλλά έπρεπε να αποδείξω το απίστευτο».

Ο Γκασκέ επέστρεψε στα γήπεδα το καλοκαίρι του 2009 και μέσα σε λίγους μήνες επανήλθε στο Top 50. Συνέχισε να αγωνίζεται για περισσότερο από μια δεκαετία, φτάνοντας μέχρι το Νο 7 στον κόσμο, ενώ το όνομά του δεν ενεπλάκη ποτέ ξανά σε υπόθεση ντόπινγκ.

Η υπόθεση του, ωστόσο, έμεινε στην ιστορία ως ένα από τα πιο απροσδόκητα παραδείγματα επιτυχούς υπεράσπισης, στηριγμένης σε ένα επιχείρημα που φαινόταν αρχικά αδύνατο να σταθεί.

Στην περίπτωση του Ολιβέιρα, ωστόσο, η υπεράσπιση αυτή δεν στάθηκε επαρκής. Το ανεξάρτητο δικαστήριο που συνεδρίασε στο Λονδίνο στις 11 Σεπτεμβρίου 2025 επικύρωσε το κατηγορητήριο της ITIA και επέβαλε τη μέγιστη ποινή τετραετούς αποκλεισμού.

Αν και η ιστορία του Γκασκέ παραμένει η πιο εντυπωσιακή, δεν είναι ωστόσο και η μοναδική. Τα τελευταία χρόνια, διάφοροι αθλητές έχουν επικαλεστεί το «φιλί της ατυχίας» για να εξηγήσουν θετικά δείγματα σε απαγορευμένες ουσίες.

Το καλοκαίρι του 2024, η Γαλλίδα ξιφομάχος Ισαόρα Θίμπους απαλλάχθηκε από το Αθλητικό Διαιτητικό Δικαστήριο (CAS), το οποίο αποδέχθηκε ότι η ανίχνευση οσταρίνης προήλθε από ακούσια επιμόλυνση μέσω φιλιού. 

Αντίθετα, ο Αυστραλός ράγκμπι παίκτης Γκάμπριελ Χάμλιν δεν είχε την ίδια τύχη το 2019, όταν τιμωρήθηκε με διετή αποκλεισμό για θετικό τεστ σε κοκαΐνη.

Το μήνυμα της ITIA

Η ITIA, μέσω της απόφασης αυτής, επιδιώκει να στείλει σαφές μήνυμα ότι η ατομική ευθύνη των αθλητών παραμένει αδιαπραγμάτευτη, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου επικαλούνται τυχαία ή έμμεση λήψη απαγορευμένων ουσιών. Σύμφωνα με τον Κώδικα της WADA, η μεθαμφεταμίνη θεωρείται μη καθορισμένη ουσία, γεγονός που συνεπάγεται υποχρεωτικό προσωρινό αποκλεισμό έως την οριστική εκδίκαση.

Ετσι, ενώ ο Γκασκέ δικαιώθηκε πριν από 15 χρόνια με μια ιστορία που φαινόταν απίστευτη αλλά αποδείχθηκε πειστική, ο Ολιβέιρα δεν κατάφερε να πείσει τους δικαστές ότι η δική του ήταν κάτι παραπάνω από μια αστεία δικαιολογία.